درک حضور؛ نماز در نگاه مولوی

قنبری بخشعلی

پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی، جهاد دانشگاهی

نماز عالی ترین عبادتی است که در اسلام به آن توجه و تاکید شده است و عارفان مسلمان ضمن تاکید فراوان بر آن تفسیرهای گوناگونی درباره آن عرضه کرده اند. در برخی از این تفاسیر بر صبغه عرفانی آن تاکید بیشتری شده است. مولوی از جمله عارفانی است که در آثار خود به این موضوع توجه در خوری کرده و زوایای آن را کاویده است. از نظر او نماز روزن روزانه ای است به عالم ماورا که سالک می تواند در طی برگزاری و اقامه نماز از عالم ناسوت فراتر رفته، وصال با خدا یا اصل یگانگی را تجربه کند. از این نظر، به نماز همچنان که در اسلام به عنوان پایه دین تاکید شده، در عرفان اسلامی نیز به عنوان مهم ترین راه برای رسیدن به هدف وصال / وحدت در نظر گرفته شده است. مقاله حاضر درصدد است که اندیشه مولوی درباره نماز را بازخوانی نماید و به پدیدارشناسی نظر وی در این باره بپردازد.

منبع : http://www.sid.ir/FA/VEWSSID/J_pdf/43313850206.pdf

انعکاس مفاهیم نماز در قالیچه های محرابی صفویه و قاجاریه

تنهایی انیس,خزایی رضوان

نماز ستون دین است و برگزاری هرچه باشکوه تر این مراسم الهی از دغدغه های فرد مسلمان است. پاک و مباه بودن مکان نماز و دور بودن از هر گونه ظواهر دنیوی و چهره های انسانی در سجده گاه مسلمین، زمینه ای مناسب برای هنرمندان و بافندگان هنر قالی ایرانی محیا نموده است تا جلوه ای زیبا از ارتباط معنوی بنده با پروردگار خویش را در قالی هایی به نام «سجاده ای» بروز نمایند. این دسته از قالی های ایرانی، علاوه بر نقش محراب برگرفته از محراب مساجد، دارای نقوشی چون قندیل، سرو، سرستون و گل و بوته بوده که در مواردی با عبارات مذهبی و آیات قرآنی و خطوط کوفی، نسخ و ثلث تزیین شده که هر کدام به نوعی انعکاسی از مفاهیم و تفاسیر دینی و مذهبی در خصوص نماز هستند.

در این مقاله سعی بر آن است تا با اشاره بر جایگاه و مرتبه نماز در دین اسلام، مفاهیم به کار رفته در قالی های ایرانی و ارتباط آن ها با جایگاه ارزشمند نماز مورد بررسی قرار گیرد.

اهداف مقاله:

1.آشنایی با مفاهیم و معانی عرفانی عبارات و نقوش قالی های سجاده ای صفویه و قاجاریه

2.بررسی مضامین دینی، عرفانی و فلسفی به کار رفته در قالی های سجاده ای صفویه و قاجاریه

سوالات:

1.مضامین دینی به کار رفته در طراحی نقوش قالی های سجاده ای دوران مورد بحث کدام است؟

2.چه ارتباطی میان نقوش و عبارات نقش شده در قالی های سجاده ای با مفاهیم و معانی عرفانی و فلسفی نماز وجود دارد؟

3.آیا به جز طرح سجاده ای محرابی، نقوش و طرح های دیگری مرتبط با نماز و مضامین مذهبی در قالی های ایرانی دوران صفویه و قاجاریه دیده می شود؟

منبع : http://www.sid.ir/FA/VEWSSID/J_pdf/46213881101.pdf

نماز خوف در قرآن

ملکیان روح اله

مقاله پیش رو بر محور تفسیر آیات 101 تا 103 سوره نساء که در مورد نماز خوف است، تحریر شده است.

در مقاله ضمن بررسی آیات مزبور و تشریع کیفیت نماز خوف، بیان شده  که این آیات بر خلاف نظر برخی از مفسران در غزوه ذات الرقاع یا بعضی از غزوات دیگر نازل نشده، بلکه در سفر پیامبر (ص) بسوی حدیبیه برای انجام اعمال حج نازل گردیده است؛ همچنین نماز خوف پیامبر (ص) در این سفر، کامل و تام بوده و نماز اقتدا کنندگان، یک رکعتی بوده است.

 منبع : http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/37713885906.pdf

بررسی نگرش و عملکرد نسبت به نماز و ارتباط آن با افسردگی در دانشج

رعنایی فریبا,اردلان فراست,ظاهری فرزانه

 با توجه به نقش مثبت عبادت و نیایش بر جنبه های مختلف زندگی انسان که در بسیاری مطالعات به آن اشاره شده است، این پژوهش با هدف تعیین نگرش و عملکرد نسبت به نماز و ارتباط آن با افسردگی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان انجام شد.

پاین پژوهش یک مطالعه توصیفی - تحلیلی بود. جامعه پژوهش دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی کردستان بودند که از بین آنها 400 نفر بصورت تصادفی و به تناسب تعداد دانشجو در هر رشته انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات دو پرسش نامه، یک پرسش نامه محقق ساخته جهت تعیین نگرش و عملکرد نسبت به نماز و پرسش نامه بک جهت تعیین میزان افسردگی واحدها بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

با توجه به شیوع نسبتا بالای افسردگی در دانشجویان مورد مطالعه و اثرات مثبت نماز در کاهش شیوع و شدت آن لازم است علاوه بر بررسی علل و عوامل موثر در ایجاد افسردگی بین دانشجویان، تمهیداتی را برای ترویج و تقویت انجام این فرضیه دینی فراهم نموده و توجه بیشتری به سلامت روان این قشر نمود.

منبع : http://www.sid.ir/FA/VEWSSID/J_pdf/55613897906.pdf

بررسی رابطه نماز با میزان افسردگی در دانشجویان دانشکده پیراپزشکی

محتشمی پور عفت,محتشمی پور مهدی,شادلومشهدی فاطمه,عمادزاده علی,حسن آبادی حسین  

مقدمه و اهداف: با توجه به تغییر الگوی بیماریهای واگیر و عفونی و بیماریهای غیر واگیر و مزمن و بیماریهای روانی در دهه های اخیر و خصوصا شیوع افسردگی و نقش مذهب در پیشگیری و درمان بیماریها و اختلالات روانی و خصوصا اهمیت نقش نماز در این زمینه، پژوهش حاضر جهت تعیین میزان افسردگی در دانشجویان که به نماز اهمیت نمی دهند، آنها که نماز می خوانند و آنها که بیشتر با نماز مانوس هستند و به شرکت در اجتماع مسلمین و وقت نماز هم اهمیت می دهند انجام گرفت. 

مواد و روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی است. نمونه شامل 300 نفر دانشجویان که به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند جهت گردآوری اطلاعات فردی، اطلاعات فردی مربوط به نگرش نسبت به نماز و اطلاعات مربوط به رفتارهای مذهبی و نماز پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت.

بحث و نتیجه گیری: با توجه به اینکه نتایج پژوهش نشان می دهد نماز خواندن واهمیت دادن به سایر مستحبات موجب کاهش میانگین نمره افسردگی می شود، پژوهشگران پیشنهاد می کنند برای برخورداری از فواید جسمی و روحی - روانی نماز در کاهش و رفع افسردگی نسبت به ترویج فرهنگ نماز و اقامه نماز در دانشگاهها و جامعه اقدامات موثرتری انجام گیرد 

منبع : http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/65013820112.pdf